Otyłość, nadwaga, a także zbyt niska masa ciała są niezdrowe !!.

Nadwaga i otyłość sprzyjają rozwojowi cukrzycy, chorób układu krążenia, nadciśnieniu krwi, kamicy pęcherzyka żółciowego i chorobom stawów.

Odchudzanie zmniejsza to zagrożenie, ułatwia kontrolę stężenia glukozy, trójglicerydów i cholesterolu we krwi, a także leczenie nadciśnienia.
Z drugiej strony, zbyt niska masa ciała może wskazywać na niedożywienie, co jest niekorzystne, dla każdego. Dlatego należy dążyć do utrzymania masy ciała w pożądanym zakresie, tak jak to wskazano w tabeli poniżej.
Pacjenci z cukrzycą insulinoniezależną mają zazwyczaj nadwagę lub są otyli.

Zmniejszenie nadwagi, chociażby o 10 kg, przyczynia się do wyraźnej poprawy zdrowia. Jeżeli powinieneś schudnąć, poproś swego lekarza o radę odnośnie właściwego wyboru diety. Zmniejszenie spożycia tłuszczu i słodyczy jest w tych wypadkach szczególnie ważne.

Zakresy należnej masy ciała, nadwagi i otyłości

BMI* = masa ciała w kg podzielona przez wzrost w m2
Pomiar wzrostu bez butów, pomiar masy ciała bez ubrania

Hipoglikemia - Groźne powikłanie cukrzycy

 Objawy hipoglikemii

1) Pocenie się

2) Uczucie głodu

3) Uczucie słabości

4) Kołatanie serca

5) Niepokój

6) Zaburzenie widzenia

7) Drżenie rąk

8) Bóle głowy

W cukrzycy niebezpieczne dla zdrowia jest nadmierne obniżenie się poziomu glukozy we krwi poniżej dopuszczalnego progu, za jaki uznaje się poziom 2,8 mmol/l (50 mg%). Taki stan nazywamy hipoglikemią lub w języku potocznym - niedocukrzeniem.

Dobowe zapotrzebowanie mózgu dorosłego człowieka na glukozę wynosi ok. 150 g.

W stanach niedocukrzenia, kiedy poziom glukozy we krwi żylnej spada poniżej 2,8 -2,5 mmoli/l (50-45 mg%) - znacznie zmniejsza się dopływ tej substancji do mózgu. Wywołuje to mniej lub bardziej groźne dla zdrowia objawy ze strony ośrodkowego układu nerwowego.

Jakie są objawy niedocukrzenia, czyli hipoglikemii

Są nimi: drżenie mięśni, uczucie głodu, ziewanie i senność, ociężałość myślenia, zawroty głowy, nerwowość, obfite poty, osłabienie, zaburzenia pamięci i nielogiczne zachowanie się, agresywność bez powodu, zaburzenia widzenia, utrata przytomności, drgawki, hipotermia. Objawy te narastają - od łagodnych do ciężkich.

W przypadku łagodnego niedocukrzenia, jakie najczęściej się zdarza w cukrzycy typu 2

(nie wymagającej wstrzykiwania insuliny) - objawy ograniczają się zwykle do braku zdolności skupienia się, bladości, rozdrażnienia, senności, zawrotów głowy, drżenia mięśni, osłabienia, bólu brzucha, przyśpieszenia tętna. Może też pojawić się nadpobudliwość i skłonność do gniewu.

Jeśli poziom cukru we krwi spadnie poniżej 2,8 mmoli/l (50 mg%),

mogą pojawić się wspomniane wyżej objawy: zaburzenia pamięci, nielogiczne zachowanie się, zaburzenia widzenia. Tkanka mózgowa nie ma bowiem liczących się rezerw glukozy i w normalnych warunkach może tylko w niewielkim zakresie korzystać z innych źródeł energii. Przy dalszym spadku poziomu cukru poniżej 2,2 mmol/l (40 mg%) mogą pojawić się charakterystyczne zaburzenia emocjonalne - agresywność, nieuzasadniona apatia, lęk i niezdolność do podjęcia przeciwdziałania hipoglikemii. W konsekwencji przekroczenie tego poziomu hipoglikemii grozi utratą przytomności, drgawkami, hipotermią.

Tutaj jednak ważna uwaga - niebezpieczeństwo niedocukrzenia zagrażającego życiu dotyczy prawie wyłącznie chorych leczonych insuliną.

U tych chorych przyczyną gwałtownego spadku poziomu cukru we krwi jest najczęściej przedawkowanie insuliny.

Przypadki ciężkiej hipoglikemii u chorych na cukrzycę typu 2 i leczonych pochodnymi sulfonylomocznika są rzadkie, niestety też się zdarzają.

 

W przypadkach, gdy chory na cukrzycę typu 2 źle się poczuje i podejrzewa, że to z powodu niedocukrzenia,

a jednocześnie nie ma możliwości skontrolowania poziomu cukru - powinien zjeść coś słodkiego, by nie dopuścić do głębszej hipoglikemii. Jeśli poczuje się lepiej, będzie to oznaczało, że przyczyną złego samopoczucia była hipoglikemia. Jeśli glikemia była wysoka, dodatkowa porcja cukru będzie i tak mniej szkodliwa niż potencjalne zagrożenie utratą przytomności.

Niekiedy może dojść do niedocukrzenia w nocy.

Bezsenność i wspomniane wyżej objawy powinny skłonić chorego lub jego rodzinę i bliskich do próbnego oznaczenia stężenie glukozy we krwi. Najlepiej jest to robić o godzinie pierwszej i czwartej nad ranem. Zapobieganie nocnej hipoglikemii polega na: zmniejszeniu dawki leku przyjmowanego na noc lub zjedzeniu przed snem posiłku zawierającego wolno wchłaniane białko i węglowodany (np. twarożek lub chude mięso z chlebem).

Do hipoglikemii w cukrzycy typu 2 może dojść wskutek błędów w początkowej fazie leczenia.

Takim błędem może być np. zaczęcie leczenia standardową dawką zalecaną w ulotce leku. Leczenie pochodną sulfonylomocznika należy bowiem rozpoczynać od najmniejszej możliwej dawki, która lekarz powinien ustalić indywidualnie. Niekiedy ostrożność pod tym względem nie pomoże, jeśli pacjent ma nierozpoznaną, tzw. zmniejszoną filtracją kłębuszkową w nerkach. Wówczas jest zagrożony hipoglikemią. Zagrożone hipoglikemią są również te osoby, które mają niewielkie niedocukrzenie na czczo, często również po wysiłku fizycznym.

Do najczęstszych przyczyn niedocukrzenia należy zaliczyć:

zwiększone zużycie glukozy wskutek znacznej, nieplanowanej aktywności fizycznej (kiedy to organizm nie otrzymuje zwykłej porcji węglowodanów), intensywne odchudzanie, głodówki, biegunki pokarmowe lub wymioty. Przyczyną niedocukrzenia może być też leczenie beta-blokerami, alkohol, choroba wątroby, czasem miesiączka (przyczyny te w jeszcze większym stopniu dotyczą leczących się przy pomocy insuliny). Chorzy na cukrzycę powinni zachować więc szczególną ostrożność i konsultować się z lekarzem - jeśli jakaś z wymienionych okoliczności ich dotyczy.

Na koniec ważna uwaga:

o zagrożeniu hipoglikemią musi wiedzieć rodzina i otoczenie chorego. Powinni oni znać typowe objawy niedocukrzenia i umieć na nie reagować. Powinni też wiedzieć, że jeśli np. pomiar glukometrem wskazuje na silne niedocukrzenie - a konkretnie. poziom glukozy we krwi jest już mniejszy niż 3,3 mmol/l (60 mg%,) - to należy bezzwłocznie podjąć interwencję. Jeśli chory mieszka sam, to powinien w takim przypadku natychmiast poprosić kogoś z bliskich o nadzór, aż do całkowitego ustąpienia zagrożenia!

Silne niedocukrzenie jest zagrożeniem dla zdrowia i wymaga natychmiastowej pomocy medycznej, gdyż może się pogłębić.

Jeśli osoba chora jest przytomna - pomoże jej podanie do wypicia płynu mocno osłodzonego cukrem. Jeśli to nie pomoże lub chory jest już nieprzytomny, potrzebna jest natychmiastowa fachowa pomoc lekarska lub hospitalizacja.

Głęboka hipoglikemia - poniżej 2,2 mmol/l (40 mg%) wymaga natychmiastowej hospitalizacji!

Na co głównie zwracać uwagę w żywieniu:

- Posiłki spożywaj regularnie o tej samej porze dnia. Staraj się codziennie spożywać podobne ilości żywności zawierającej dużo skrobi.
-Staraj się osiągnąć masę ciała zbliżoną do prawidłowej i utrzymaj ją.
- Spożywaj więcej produktów zawierających dużo błonnika. Szczególnie korzystny dla zdrowia jest błonnik zawarty w grochu, fasoli, soi, warzywach, owocach i płatkach owsianych.
- Ograniczaj spożycie tłuszczów, szczególnie masła, smalcu i słoniny, a także tłustych mięs, wędlin, serów i produktów smażonych.
- Ograniczaj spożycie cukru i produktów zawierających duże jego ilości.
- Nie używaj dużo soli.

Należy podkreślić, że w Twojej diecie zalecane są normalne produkty spożywcze, właściwe także dla ludzi zdrowych. Produkty, które kupujesz dla siebie, może spożywać cała rodzina. Dieta stosowana w cukrzycy nie wymaga produktów specjalnych, sprzedawanych jako "żywność dla chorych na cukrzycę".
Ważną cechą zdrowego żywienia jest jego urozmaicenie. Nie ma bowiem produktu spożywczego, który by zawierał wszystkie niezbędne składniki pokarmowe w dużych ilościach. Dlatego mało urozmaicone pożywienie może powodować niedobory niektórych składników pokarmowych. Jest bardzo ważne, aby codziennie spożywać produkty zbożowe, warzywa, owoce, mleko i jego przetwory, produkty wysokobiałkowe (ryby, drób, chude mięso, nasiona roślin strączkowych) i tłuszcze. Nie tylko dzienna, lecz także jednorazowa racja pokarmowa powinna być urozmaicona.

PRODUKTY ZBOŻOWE

Produkty spożywcze zaliczane do tej grupy zawierają dużo skrobi, która po stopniowym strawieniu i rozłożeniu w przewodzie pokarmowym do cząsteczek glukozy dostarcza komórkom organizmu materiału do przemian energetycznych. Skrobia jest więc potrzebna, a produkty dostarczające jej powinny stanowić podstawę dziennej racji pokarmowej. Dla pacjenta chorego na cukrzycę ważne jest, aby ilość spożywanej skrobi była każdego dnia podobna. Tej zasady łatwo jest przestrzegać, posługując się wytycznymi odnośnie do realizacji diety w praktyce, umieszczonymi na końcu nieniejszego opracowania. Produkty zbożowe z pełnego wymiału ziarna, takie jak razowy chleb, płatki owsiane, müsli, zawierają także dużo błonnika. Jest on bardzo ważny dla prawidłowej pracy przewodu pokarmowego. Wysokie spożycie błonnika zapobiega zaparciom stolca, uchyłkowatości jelita grubego, a nawet jego nowotworom.

WARZYWA I OWOCE

Większość ludzi w Polsce spożywa za mało warzyw i owoców. Pożądane jest codzienne spożywanie około 700 g warzyw (z ziemniakami łącznie) i około 300 g owoców. Warzywa i owoce zawierają dużo rozpuszczalnego błonnika, który opóźniając wchłanianie glukozy z jelit, obniża jej stężenie we krwi. Rozpuszczalny błonnik pomaga także obniżyć stężenie cholesterolu w surowicy.
Soki owocowe spożywane w dużych ilościach mogą również podnieść stężenie glukozy we krwi. Zachowaj więc umiar. Jeżeli lubisz soki, to spożywaj je raczej z posiłkiem lub rozcieńczone wodą mineralną.

MLEKO l JEGO PRZETWORY

Mleko, jogurty, kefiry i sery zawierają białko i wapń. Mogą także zawierać dużo tłuszczu, którego powinieneś unikać.
Wybieraj mleko o malej zawartości tłuszczu, to znaczy 0,5%, lub nawet zupełnie pozbawione tłuszczu. Jogurt naturalny jest dla Ciebie lepszy niż owocowy, ponieważ zawiera mniej cukru. Sery twarde zawierają zazwyczaj dużo tłuszczu. Unikaj więc nadmiernego ich spożycia. Spośród serów białych wybieraj chude.
Warzywa i owoce zawierają także witaminy anty-oksydacyjne, to jest C, E i beta-karoten. Odpowiednio wysokie spożycie tych witamin zmniejsza zagrożenie miażdżycą.
Powinno się spożywać warzywa na surowo, w postaci sałatek. Jeżeli je gotujesz, to krótko i w małej ilości wody. Jeżeli smażysz, to tylko w malej ilości oleju rzepakowego lub oliwy. Do gotowanych warzyw nie dodawaj masła ani margaryny. Dobrze jest przyprawiać je sokiem cytrynowym lub jogurtem.
Świeże owoce są dla Ciebie zdrowsze niż konserwowane lub suszone. Mniej słodkie owoce są bardziej polecane niż bardzo słodkie, takie jak winogrona. Bardzo słodkie owoce spożyte w większych ilościach mogą podnieść stężenie glukozy we krwi. Zachowaj więc ostrożność.

MIĘSO I INNE PRODUKTY BIAŁKOWE

Te produkty są cennym źródłem białka. Liczne spośród nich zawierają witaminy i składniki mineralne, w szczególności żelazo i cynk. Mogą niestety zawierać duże ilości tłuszczu.
Mięso spożywaj tylko chude, po usunięciu widocznego tłuszczu, najlepiej gotowane lub pieczone na ruszcie. Z wywarów mięsnych usuwaj pływający na powierzchni tłuszcz.
Drób spożywaj po zdjęciu skóry. Pamiętaj, że kaczka i gęś są tłuste i niewłaściwe dla Ciebie.
Ryby, także tłuste, są bardzo zalecanym produktem. Spożywaj je dwa razy w tygodniu, gotowane, duszone lub z rusztu. Unikaj smażenia na tłuszczu.
Fasola, groch lub soja są bardzo dobrymi zamiennikami mięsa. Spożywaj je 1 raz w tygodniu. Wędliny wybieraj tylko bardzo chude. Te z mielonego mięsa (dotyczy to także parówek) zawierają zwykle dużo tłuszczu. Trzeba ich unikać.

TŁUSZCZE

Tłuszcze są bardzo kaloryczne. Możesz je spożywać w ograniczonych ilościach. Tłuszcze zwierzęce, takie jak masło, śmietana, słonina, smalec, podnoszą stężenie cholesterolu w surowicy i zwiększają krzepliwość krwi. Dotyczy to także tłustych mięs, tłustych serów i tłustego mleka. Powinieneś tych produktów unikać.
Tłuszcze roślinne, takie jak oleje jadalne i miękkie margaryny (pakowane w plastikowe kubki), nie podnoszą stężenia cholesterolu i nie nasilają krzepliwości krwi. Należy je spożywać, lecz w ograniczonych ilościach.
Należy unikać smażenia. Jeżeli czasem to czynisz, to używaj do tego celu oleju rzepakowego lub oliwkowego. Do sałatek warzywnych nadają się wszystkie oleje.
Jeżeli smarujesz pieczywo, smaruj cienką warstwą, używając miękkich margaryn, najlepiej o obniżonej zawartości tłuszczu. Polecane są margaryny posiadające znak "Profilaktyka cholesterolowa".
Jaj spożywaj nie więcej niż 2 sztuki tygodniowo. Zawierają dużo cholesterolu. Unikaj smażenia.
Nie jadaj podrobów i pasztetów. Zawierają dużo cholesterolu, a niektóre także dużo tłuszczu.

SÓL

Większość spośród nas spożywa za dużo soli. Może ona spowodować u niektórych ludzi nadciśnienie krwi. Wysokie spożycie soli utrudnia leczenie nadciśnienia. Unikaj słonych produktów, zwłaszcza produktów konserwowanych, które zawierają zwykle dużo soli.
Oszczędnie stosuj sól w kuchni i nie stawiaj solniczki na stole. Używaj przypraw ziołowych i korzennych zamiast soli.

CUKIER l SŁODYCZE

Zgodnie z od dawna ustalonym poglądem, ludzie chorzy na cukrzycę powinni ograniczać spożycie cukru. Dziś jest to łatwiejsze niż dawniej z powodu dostępności sztucznych środków słodzących, takich jak aspartam, acesulfan K czy nawet sacharyna. Nie znaczy to jednak, że cukier musi być całkowicie wyłączony z diety. Jeżeli na co dzień odżywiasz się racjonalnie, przestrzegając zasad opisanych w tej książeczce, to spożycie słodkiej potrawy przy szczególnych okazjach nie jest dużym błędem. Taka słodka potrawa, np. deser po obiedzie, powinna być jednak niewielka i spożyta w większym posiłku, złożonym z dozwolonych produktów. Należy unikać spożywania słodyczy między posiłkami głównymi. Trzeba także rozumieć, że te szczególne okazje nie powinny zdarzać się zbyt często.
Pragniemy wreszcie podkreślić, że ludzie z nadwagą powinni ograniczać słodycze bardziej niż szczupli.

ALKOHOL

Codzienne spożywanie alkoholu, nawet w małych ilościach, a także okazjonalne spożywanie większych ilości, przez chorego na cukrzycę, jest wysoce niepożądane. Alkohol może spowodować spadek stężenia glukozy we krwi poniżej bezpiecznych granic (hipoglikemia) u pacjenta przyjmującego leki hipolipemiczne. Może także być przyczyną wzrostu stężenia triglicerydów i cholesterolu, co w cukrzycy zdarza się często i sprzyja wówczas rozwojowi miażdżycy.
Jednakże okazjonalne spożycie małej dawki alkoholu jest dopuszczalne. Przez małą dawkę alkoholu rozumiemy dwa drinki. Za 1 drinka przyjmuje się kieliszek wódki, lampkę (100 ml) wina lub szklankę piwa.
Dla pacjenta chorego na cukrzycę jest bardzo ważne, aby nie spożywać alkoholu na pusty żołądek. Jeżeli decydujesz się na wypicie drinka, to tylko z posiłkiem. Niebezpieczeństwo hipoglikemii jest wówczas mniejsze.

Pamiętaj, że: 1 kieliszek wódki = 55 kcal.

Spożyty alkohol powinieneś wliczyć do kaloryczności dziennej racji pokarmowej.

NAPOJE

Powinieneś spożywać nie mniej niż 1,5 litra płynów dziennie. Może to być woda mineralna, herbata, kawa, soki owocowe. Wartość kaloryczna tych ostatnich powinna być wliczona do ogólnej zawartości spożywanych kalorii. Należy pamiętać, że kawa ziarnista, parzona w szklance lub gotowana, podnosi stężenie cholesterolu w surowicy. Jeżeli kawę parzysz w szklance, to używaj do tego celu kawy posiadającej znak "Profilaktyka cholesterolowa".

Cukrzyca cechuje się wysokimi stężeniami glukozy we krwi, ponieważ organizm nie może należycie jej zużytkować. Glukoza pochodzi z trawienia pokarmów zawierających skrobię (chleb, kasza, ryż, ziemniaki i inne) oraz cukru. Glukoza w komórkach wykorzystywana jest głównie do celów energetycznych. Przenikanie glukozy do komórek możliwe jest tylko przy udziale insuliny. Niedobór insuliny lub oporność komórek na jej działanie powoduje wzrost stężenia glukozy we krwi, czemu towarzyszą inne zaburzenia przemiany materii, w szczególnosci cholesterolu i innych lipidów.

Cukrzyca insulinoniezalezna, zwana także cukrzycą typu II, rozwija się zwykle po 40 roku życia, chociaż nie tylko. Organizm pacjenta z tym typem cukrzycy jest zwykle oporny na działanie insuliny, aby tę oporność zrównoważyc, leczymy ją samą dietą, lub dietą i doustnymi lekami przeciwcukrzycowymi. Czasami dietą, lekami doustnymi i insuliną.

Głównym celem jest uzyskanie wartości prawidłowych glikemii zarówno przed posiłkami jak i po posiłku, oraz prawidłowych stężen lipidów i ciśnienia tętniczego. Osiągnięcie tego celu poprawia kondycję pacjenta i chroni przed powikłaniami oczu (retinopatia), nerek ( nefropatia), układu nerwowego (neuropatia), serca i naczyń (angiopatia). Dieta i wysiłek fizyczny są bardzo ważnymi elementami leczenia cukrzycy.

Aby wiedzieć jak wyglądają nasze poziomy glikemii musimy czasami kilka razy w ciągu doby wykonywać pomiary cukru i wyciągać odpowiednie wnioski, co bylo przyczyną niewłaściwych glikemii. Prawidłowa glikemia przed posiłkiem to 70mg% do 110mg%, natomiast po posiłku nie wyższa jak 145mg%.