Hipoglikemia - Groźne powikłanie cukrzycy
Objawy hipoglikemii
1) Pocenie się
2) Uczucie głodu
3) Uczucie słabości
4) Kołatanie serca
5) Niepokój
6) Zaburzenie widzenia
7) Drżenie rąk
8) Bóle głowy
W cukrzycy niebezpieczne dla zdrowia jest nadmierne obniżenie się poziomu glukozy we krwi poniżej dopuszczalnego progu, za jaki uznaje się poziom 2,8 mmol/l (50 mg%). Taki stan nazywamy hipoglikemią lub w języku potocznym - niedocukrzeniem.
Dobowe zapotrzebowanie mózgu dorosłego człowieka na glukozę wynosi ok. 150 g.
W stanach niedocukrzenia, kiedy poziom glukozy we krwi żylnej spada poniżej 2,8 -2,5 mmoli/l (50-45 mg%) - znacznie zmniejsza się dopływ tej substancji do mózgu. Wywołuje to mniej lub bardziej groźne dla zdrowia objawy ze strony ośrodkowego układu nerwowego.
Jakie są objawy niedocukrzenia, czyli hipoglikemii
Są nimi: drżenie mięśni, uczucie głodu, ziewanie i senność, ociężałość myślenia, zawroty głowy, nerwowość, obfite poty, osłabienie, zaburzenia pamięci i nielogiczne zachowanie się, agresywność bez powodu, zaburzenia widzenia, utrata przytomności, drgawki, hipotermia. Objawy te narastają - od łagodnych do ciężkich.
W przypadku łagodnego niedocukrzenia, jakie najczęściej się zdarza w cukrzycy typu 2
(nie wymagającej wstrzykiwania insuliny) - objawy ograniczają się zwykle do braku zdolności skupienia się, bladości, rozdrażnienia, senności, zawrotów głowy, drżenia mięśni, osłabienia, bólu brzucha, przyśpieszenia tętna. Może też pojawić się nadpobudliwość i skłonność do gniewu.
Jeśli poziom cukru we krwi spadnie poniżej 2,8 mmoli/l (50 mg%),
mogą pojawić się wspomniane wyżej objawy: zaburzenia pamięci, nielogiczne zachowanie się, zaburzenia widzenia. Tkanka mózgowa nie ma bowiem liczących się rezerw glukozy i w normalnych warunkach może tylko w niewielkim zakresie korzystać z innych źródeł energii. Przy dalszym spadku poziomu cukru poniżej 2,2 mmol/l (40 mg%) mogą pojawić się charakterystyczne zaburzenia emocjonalne - agresywność, nieuzasadniona apatia, lęk i niezdolność do podjęcia przeciwdziałania hipoglikemii. W konsekwencji przekroczenie tego poziomu hipoglikemii grozi utratą przytomności, drgawkami, hipotermią.
Tutaj jednak ważna uwaga - niebezpieczeństwo niedocukrzenia zagrażającego życiu dotyczy prawie wyłącznie chorych leczonych insuliną.
U tych chorych przyczyną gwałtownego spadku poziomu cukru we krwi jest najczęściej przedawkowanie insuliny.
Przypadki ciężkiej hipoglikemii u chorych na cukrzycę typu 2 i leczonych pochodnymi sulfonylomocznika są rzadkie, niestety też się zdarzają.
W przypadkach, gdy chory na cukrzycę typu 2 źle się poczuje i podejrzewa, że to z powodu niedocukrzenia,
a jednocześnie nie ma możliwości skontrolowania poziomu cukru - powinien zjeść coś słodkiego, by nie dopuścić do głębszej hipoglikemii. Jeśli poczuje się lepiej, będzie to oznaczało, że przyczyną złego samopoczucia była hipoglikemia. Jeśli glikemia była wysoka, dodatkowa porcja cukru będzie i tak mniej szkodliwa niż potencjalne zagrożenie utratą przytomności.
Niekiedy może dojść do niedocukrzenia w nocy.
Bezsenność i wspomniane wyżej objawy powinny skłonić chorego lub jego rodzinę i bliskich do próbnego oznaczenia stężenie glukozy we krwi. Najlepiej jest to robić o godzinie pierwszej i czwartej nad ranem. Zapobieganie nocnej hipoglikemii polega na: zmniejszeniu dawki leku przyjmowanego na noc lub zjedzeniu przed snem posiłku zawierającego wolno wchłaniane białko i węglowodany (np. twarożek lub chude mięso z chlebem).
Do hipoglikemii w cukrzycy typu 2 może dojść wskutek błędów w początkowej fazie leczenia.
Takim błędem może być np. zaczęcie leczenia standardową dawką zalecaną w ulotce leku. Leczenie pochodną sulfonylomocznika należy bowiem rozpoczynać od najmniejszej możliwej dawki, która lekarz powinien ustalić indywidualnie. Niekiedy ostrożność pod tym względem nie pomoże, jeśli pacjent ma nierozpoznaną, tzw. zmniejszoną filtracją kłębuszkową w nerkach. Wówczas jest zagrożony hipoglikemią. Zagrożone hipoglikemią są również te osoby, które mają niewielkie niedocukrzenie na czczo, często również po wysiłku fizycznym.
Do najczęstszych przyczyn niedocukrzenia należy zaliczyć:
zwiększone zużycie glukozy wskutek znacznej, nieplanowanej aktywności fizycznej (kiedy to organizm nie otrzymuje zwykłej porcji węglowodanów), intensywne odchudzanie, głodówki, biegunki pokarmowe lub wymioty. Przyczyną niedocukrzenia może być też leczenie beta-blokerami, alkohol, choroba wątroby, czasem miesiączka (przyczyny te w jeszcze większym stopniu dotyczą leczących się przy pomocy insuliny). Chorzy na cukrzycę powinni zachować więc szczególną ostrożność i konsultować się z lekarzem - jeśli jakaś z wymienionych okoliczności ich dotyczy.
Na koniec ważna uwaga:
o zagrożeniu hipoglikemią musi wiedzieć rodzina i otoczenie chorego. Powinni oni znać typowe objawy niedocukrzenia i umieć na nie reagować. Powinni też wiedzieć, że jeśli np. pomiar glukometrem wskazuje na silne niedocukrzenie - a konkretnie. poziom glukozy we krwi jest już mniejszy niż 3,3 mmol/l (60 mg%,) - to należy bezzwłocznie podjąć interwencję. Jeśli chory mieszka sam, to powinien w takim przypadku natychmiast poprosić kogoś z bliskich o nadzór, aż do całkowitego ustąpienia zagrożenia!
Silne niedocukrzenie jest zagrożeniem dla zdrowia i wymaga natychmiastowej pomocy medycznej, gdyż może się pogłębić.
Jeśli osoba chora jest przytomna - pomoże jej podanie do wypicia płynu mocno osłodzonego cukrem. Jeśli to nie pomoże lub chory jest już nieprzytomny, potrzebna jest natychmiastowa fachowa pomoc lekarska lub hospitalizacja.
Głęboka hipoglikemia - poniżej 2,2 mmol/l (40 mg%) wymaga natychmiastowej hospitalizacji!